مصرف قارچ شیتاکه، ضامن سلامتی خانواده
خرید قارچ شیتاکه به عنوان یکی از اصلی ترین قارچ های دارویی هم مانند تمام خرید هایی که انجام می دهید نیاز به آگاهی و مطالعه دارد. اینکه قارچ شیتاکه را به صورت تازه یا خشک شده، سالم و یا پودر شده تهیه کنید، بستگی به ذائقه و روش استفاده ی مورد علاقه ی شما دارد. در اینجا علاوه بر آشنایی با این قارچ پرخاصیت، می توانید اطلاعاتی در مورد نحوه مصرف و خواص آن دریافت کنید.
طب سنتی از دیر باز جایگاه خاصی در تسکین و درمان بیماریها داشته است. امروزه با وجود داروهای شیمیایی، کمتر کسی به فکر استفاده از داروهای گیاهی میافتد. اما گیاهان دارویی پایهی اصلی اغلب داروهای شیمیایی هستند.
در این میان قارچها با اینکه در زمرهی گیاهان به شمار نمیآیند، پرکاربردترین مواد دارویی هستند که چه به صورت خام و چه به شکل ترکیبی، درمانگران حاذقی هستند. گیاهان و قارچهای دارویی که قابلیت مصرف همراه غذا را داشته باشند، نسبت به دیگران بیشتر مورد توجه قرار میگیرند زیرا طعم خوشایندی به عنوان دارو دارند.
از جمله قارچهای دارویی بینظیر میتوان به چهار قارچ برتر اشاره کرد که خواص ضد التهابی و تقویت کنندگی سیستم ایمنی بدن در آنها به اثبات رسیده است:
مایتاکه-maitake (با نام علمی Grifola frondosa)
شیتاکه-shititake (با نام علمی Lentinus edodes)
ریشی -reishi (با نام علمی Ganoderma lucidum)
دم بوقلمون- turkey tail(با نام علمی Trametes versicolor)
آشنایی با قارچ شیتاکه
نام علمی: Edodes Lentinula
دسته: قارچ چتری
راسته: قارچ تیغک دار
نام ژاپنی: شیتاکه- Shiitake
Shii – نام درخت
Take – قارچ
قارچ شیتاکه بومی سرزمین چین است اما در ژاپن هم به خوبی رشد میکند. Shiitake یک نام زاپنی دو سیلابی است. Shii نام درختی از خانواده توس است که میزبان قارچ میباشد و take در زبان ژاپنی به معنای قارچ است. شیاتاکه قارچ بسیار سازگاری است و در هر نقطهای که شرایط محیط طبیعی اصلی را داشته باشد، رشد میکند. اسپورهای قارچ در فصل بهار و پاییز آزاد میشوند و به محض فراهم شدن رطوبت و دمای مطلوب شروع به جوانه زدن میکند. در طبیعت گاهی قارچها ۵ الی ۶ شال یک بار جوانه میزنند. به همین دلیل اگر چه در سالهای اخیر به طور گسترده در سراسر جهان کشت میشود اما تا پیش از این یک قارچ کمیاب به حساب میآمد.
عطر و طعم شیتاکه ۴ تا ۱۰ برابر شدیدتر از قارچ دکمهای معمولی است. همچنین این قارچ گوشتی و سرشار از مواد مغذی است. این ماده حاوی پروتئین (۱۸٪)، پتاسیم، نیاسین، کلسیم، منیزیم، فسفر و ویتامینهای گروه B است.
پرورش قارچ شیتاکه
قارچ شیتاکه به دلیل داشتن عطر و طعم خوشایند و مواد مغذی فراوان، رتبهی سوم قارچهای زیر کشت را در سراسر دنیا به خود اختصاص داده است. رتبه اول مربوط به قارچ دکمهای و رتبهی دوم از آن قارچ صدفی است. از قارچ شیتاکه به عنوان غذا، مکملهای غذایی و به عنوان دارو در علم پزشکی استفاده میشود. این قارچ به دو روش سنتی و مدرن تولید و کشت میشود.
در روش سنتی علاوه بر اینکه زحمت فراوانی دارد، مدت زمان باردهی قارچ بسیار بالاست و نمیتواند پاسخگوی نیاز جهانی باشد. مرحلهی گسترش میسلیوم قارچ ۴ الی ۶ ماه طول می کشد. زمان اولین برداشت در این روش معمولا یک الی دو سال پس از ریشه دار شدن قارچ است. از طرفی در این روش از تنههای بریده شدهی درختان استفاده میشود که باعث صدمه به محیط زیست خواهد بود.
به همین دلیل روش مدرن بیشتر مورد اقبال است. در این روش از بسترهای خاک اره، کاه غلات، باگاس نیشکر، پوسته تخمه آفتابگردان و تفاله ذرت استفاده میشود. این بستر معمولا با افزودن سبوس برنج یا گندم، چاودار یا ارزن تکمیل میگردد. در این روش میسلیومها در مدت ۲ ماه بستر را میپوشانند و اولین برداشت حدود ۳ الی ۴ هفته پس از آن انجام میشود. در این روش چرخه باردهی کوتاهتر است.
ارزش غذایی و دارویی قارچ شیتاکه
همانند سایر قارچها، شیتاکه نیز سرشار از پروتئین، کربوهیدارت و فیبر است. شیتاکه منبع غنی از ویتامینهای B1 ، B2 ، B12 ، C ، D و E است و همچنین حاوی آهن، منگنز، کلسیم ، K ، روی است.
تقاضای مصرف برای قارچ شیتاکه به دلیل علاقه زیاد مردم به مواد غذایی با خواص ضدعفونی کننده در طی این سالها افزایش یافته است. گزارشهای متعدد از تحقیقات آزمایشگاهی، فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره شیتاکه را نشان داده است. در این تحقیقات ترکیبی جدا شده از قارچ شیتاکه به نام لنتیونین، اثرات مهارکنندگی در برابر باکتریهایی چونE. coli ، S. aureus و Bacillus subtilis به نمایش گذاشت. برخی از محققان همچنین توانایی عصاره آن را در مهار پاتوژنهای دهان ثبت کرده اند.
از طرفی عصاره قارچ شیتاکه باعث کاهش سطح گلوکز پلاسما در موشهای مبتلا به دیابت شد. علاوه بر این به دلیل داشتن اریتادین، کاهش کلسترول و تری گلیسیرید نیز مشاهده شد. به همین دلیل به سلامت قلب و عروق و نیز بهبود جریان خون در بدن کمک میکند. اثرات محافظت کبدی مصرف قارچ شیتاکه نیز به اثبات رسیده است.
پلیساکاریدهای موجود در قارچ شیتاکه میتوانند ایمنی بدن را با روش اصلاح کردن پاسخهای بیولوژیکی در برابر تهاجمات درونی و بیرونی، تقویت کنند. یکی از بهترین پلیساکاریدهای مورد مطالعهی جدا شده از شیتاکه، لنتینان است که سالهاست به دلیل خاصیت ضد توموری شناخته شده است. همچنین چندین گزارش تحقیقاتی حاکی از خاصیت ضد سرطانی لنتینان در برابر سرطان معده، لوزالمعده، سینه، دهانهرحم و تخمدان است. لنتینان یک ماده کمکی ضد سرطان است که اغلب در داروی شیمی درمانی سرطان استفاده میشود. این دارو از قارچ شیتاکه تهیه می شود.
در ژاپن، شیتاکه به دلیل کربوهیدرات پیچیده آن یعنی لنتینان ، به عنوان یک درمان طبیعی سرطان مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین شیتاکه منبع سلنیوم است گفته میشود از بروز سرطان جلوگیری میکند. پلی ساکارید پپتید موجود در قارچ شیتاکه نیز خواص ضد تومری موثری در کنترل و درمان تومورهای ریه دارد.
مطالعات اخیر همچنین فعالیت ضد ویروسی قارچ شیتاکه را علیه ویروس نوع ۱ (PV-1) و ویروس تبخال نوع ۱ (BoHV-1) مشخص کردهاند. به طور مشابه ، لنتینان توانایی سرکوب فعالیت رونویسی معکوس HIV-1 را نشان داد. هنگامی که با آزیدوتیمیدین، یک داروی ضد ویروسی ترکیب شد، لنتینان فعالیت ضد ویروسی خود را در نابودی ایدز در شرایط آزمایشگاهی به طور مؤثرتری به نمایش گذاشت.
دکتر Johann Bruhn، استادیار دانشکده علوم گیاهی دانشگاه میسوری کلمبیا و میشل هال، متخصص ارشد اطلاعات دانشگاه در سال ۲۰۰۸ مقاله مفصل خود را در مورد قارچ شیتاکه منتشر کردند. آنها اظهار داشتند که قارچ از نظر دارا بودن سدیم گلوکز در سطح پایینی قرار دارد و منبع غنی فیبر است. از اینرو ، شیتاکه برای افراد دیابتی بسیار ایدهآل است. آنها در مقاله خود مصرف قارچ شیتاکه را برای کاهش کلسترول توصیه می کنند.
یکی از نقاط قوت خواص درمانی شیتاکه در خواص آنتی ویروسی آن نشان داده میشود. گفته میشود که پس از متابولیسم، ترکیبات مستقر در گلوکان موجود در آن قادر به مبارزه با ویروس آنفلوانزا، عفونت باکتریایی و سایر عناصر عفونی مانند سلولهای سرطانی هستند.
برتری دیگر قارچ شیتاکه نسبت به سایر قارچها و گیاهان دارویی در داشتن ماده شیمیایی منحصربه فردی به نام AHCC است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند و از ایجاد و رشد تومورها در بدن جلوگیری به عمل میآورد. این ماده طبق تحقیقات اخیر، درمانی قطعی برای ویروس زگیل تناسلی (HPV) به شمار میآید و با درمان این ویروس خطرناک از ابتلا به سرطان دهانه رحم، گلو و آلت تناسلی در مردان جلوگیری میکند.
خرید قارچ شیتاکه
هنگامی که قصد خرید این قارچ شگفت انگیز را دارید باید به چند نکته توجه کنید:
قارچ سالم را انتخاب کنید.
برای اینکه از کیفیت و اصل بودن محصول اطمینان پیدا کنید بهتر است قارچ سالم را خریداری کنید. این قارچ به دلیل داشتن بافتی نرم خیلی راحت به پودر تبدیل میشود. پس اگر قصد استفاده از این قارچ به صورت پودر شده را دارید بدون نگرانی میتوانید قارچهای سالم را در منزل پودر کنید.
به شکل ظاهری قارچ توجه کنید.
قارچهایی را انتخاب کنید که اندازهی بزرگتری دارند و سطح آنها تمیز و صاف است. از انتخاب قارچهایی که مرطوب هستند و یا سطح چروکیدهای دارند خودداری کنید. زیرا فرآیند خشک شدن آنها به درستی و کامل انجام نشده است و یا قارچ فاسد شده است.
قارچ خشک شده تهیه کنید.
مدت زمان نگهداری قارچ شیتاکه به صورت تازه یک هفته است. اگر قارچ تازه خریداری کردهاید آن را با کاغذ بسته بندی کرده در یخچال نگهداری کنید و حداکثر تا یک هفته مصرف کنید. قارچ خشک را در ظرفهای در بسته و در جای خشک و تاریک نگهداری کنید. میتوانید آن را در یخچال یا فریزر قرار دهید. این قارچ به مدت ۶ ماه الی یک سال ماندگاری دارد.
قارچ را اصولی تمیز کنید.
هنگام مصرف سعی کنید قارچ را با حولههای پارچهای تمیز کنید. اگر قارچ را به صورت خشک شده خریداری کردهاید بهتر است آن را مدت زمان زیادی آب کشی نکنید زیرا قارچ خیلی سریع آب را جذب میکند و خواص و طعم عالی خود را از دست میدهد.
از مراکز معتبر خرید کنید.
سعی کنید این قارچ را به صورت مستقیم از تولید کننده تهیه کنید و یا حداقل از واسطههای معتبر که دارای مجوز رسمی هستند قارچ را بخواهید. اگر قصد خرید قارچ شیتاکه را به صورت آنلاین دارید حتما به نماد اعتماد الکترونیک آن سایت توجه کنید.
قبل از مصرف قارچ با پزشک مشورت کنید.
تعداد کسانی که به انواع قارچهای خوراکی حساسیت دارند؛ در جهان اندک است اما این سبب نمیشود که این مساله را جدی نگیرید. سعی کنید قبل از مصرف خصوصا در دوران بارداری و شیردهی، سنین پایین و در بیماریهای خودایمنی با پزشک خود مشورت کنید. همچنین مصرف قارچ را از مقادیر کم شروع کنید و به مرور مقدار آن را افزایش دهید.
از مشاورهی پس از خرید استفاده کنید.
اگر از مراکز معتبر خرید کرده باشید میتوانید در طول مصرف با مشاورین این مراکز در ارتباط باشید تا هم در نحوهی مصرف و هم در میزان آن راهنمایی شوید و روند بهبود شما زیر نظر متخصصین باشد.
به دنبال ارزانی نباشید.
دقت کنید که هیچ ارزانی بیعلت نیست. قیمت هر بسته ی ۱۰۰ گرمی از قارچ سالم پرورشی حدود ۱۵۰ هزار تومان است که البته بعضی مراکز گاهی تعرفههای تشویقی برای مشتریان ثابت خود به مناسبتهای مختلف در نظر میگیرند.
« یک عمر سلامتی خود را بیمه کنید »
ارزش غذایی قارچ شیتاکه
شیتاکه هم مانند سایر قارچهای خوراکی بسیار کم کالری است. همچنین منبع غنی فیبر و ویتامینهای گروه B و مواد معدنی فراوان مانند سلنیوم است. مواد مغذی موجود در ۱۵ گرم قارچ شیتاکه خشک و درصد آنها به شرح زیر است:
- کالری: ۴۴
- کربوهیدرات: ۱۱ گرم
- فیبر: ۲ گرم
- پروتئین: ۱ گرم
- ریبوفلاوین: ۱۱٪
- نیاسین: ۱۱٪
- مس: ۳۹٪
- ویتامین ب۵: ۳۳٪
- سلنیوم: ۱۰٪
- منگنز: ۹٪
- روی: ۸٪
- ویتامین ب۶: ۷٪
- فولات: ۶٪
- ویتامین دی: ۶٪
فوائد مصرف قارچ شیتاکه
قارچ شیتاکه جدا از نقش تعیین کننده ای که در طعم غذاهای شرقی دارد، یکی از مهم ترین قارچ های دارویی در سطح جهانی به حساب می آید. محبوبیت این قارچ را می توان به اندازه قارچ های دکمه ای سفید دانست. فوائد قارچ شیتاکه برای سلامتی مهم ترین دلیل این اقبال همه گیر شیتاکه است.
شاید بتوان قسمت اعظم خواص قارچ شیتاکه را به تقویت سیستم ایمنی بدن اختصاص داد. این خاصیت نه تنها منجر به خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی قارچ شیتاکه می شود بلکه می تواند به مقابله با بیماری هایی مانند بیماری های خودایمنی، تورمورها و انواع سرطان هم بپردازد.
از طرفی وجود فیبر بالا و ویتامین های اساسی مورد نیاز برای بدن در این قارچ، کمک شایانی به بهبود عملکرد دستگاه های مختلف در بدن می کند. بهبود کارکرد دستگاه گوارش یکی از مهم ترین تاثیرات مصرف قارچ شیتاکه است. این عامل می تواند به بهبود عملکرد کبد و کلیه ها و در نتیجه جلوگیری از کبد چرب و دیابت و هپاتیت کمک کند.
تاثیر فوق العاده شیتاکه بر پوست و مو را نمی توان نادیده گرفت. این قارچ با تاثیر مستقیم بر سیستم گردش خون، علاوه بر جلوگیری از گرفتگی عروق و کمک به تنظیم عملکرد قلب، عملیات خون رسانی به اعضاء حیاتی را بهبود می بخشد. از طرفی با افزایش قدرت گردش خون در بدن، به تغذیه بهتر سلولهای جلدی و مو منجر می شود.
آرامش روحی و جلوگیری از استرس، از دیگر فوائد مصرف قارچ شیتاکه است. به این ترتیب استفاده منظم از این قارچ، چه به صورت دم نوش و چه به صورت مخلوط با غذاهای مختلف، خواب راحت و کامل را به دنبال دارد. همین امر موجب بهبود کیفیت زندگی افراد است.
خواص مصرف قارچ شیتاکه بر عارضه های مختلف
شیتاکه به دلیل داشتن مواد مغذی و ویتامین های ضروری بدن، به راحتی می تواند عوارض ناشی از بیماری ها و درمان های شیمیایی، همچنین بیماری های ناشی از شرایط زندگی و تغذیه نامناسب را خنثی کند. عوارضی که مصرف شیتاکه می تواند آنها را کنترل کند و تاثیرات مثبتی در روند بهبود آنها داشته باشد عبارتند از:
- لاغری و کاهش وزن
- کاهش کلسترول و فشار خون
- درمان کم خونی
- تقویت سیستم ایمنی
- ضد سرطان و ضد تومور
- بهبود روند هضم و سلامت دستگاه گوارش
- بهبود زگیل تناسلی
- کنترل دیابت و قند خون
- از بین بردن اختلالات خود ایمنی
- ضد التهاب
- بیماری های مربوط به کیست در زنان
- سلامت قلب و جلوگیری از گرفتگی عروق
- جلوگیری از لخته شدن خون در وریدهای عمقی
- انرژی بخش
- سلامت دهان و دندان ها
- بهبود رشد
- سلامت استخوان ها
- جوانسازی پوست
- التهاب پوست
- از بین بردن آکنه
- افزایش رشد مو
طبع قارچ شیتاکه
طب سنتی می گوید که قارچ ها در رده ی سبزی های زمستانی هستند. بر اساس مطالعات و پژوهش هایی که از طب سنتی برآمده، قارچ شیتاکه جزو قارچ های سرد و تر محسوب می شود که در زمان مصرف آن بهتر این است که از مصلح های آن برای اعتدال بخشی به طبع آن استفاده شود. برای کسانی که طبع های گرم و خشک و حرارتی دارند، مصرف قارچ شیتاکه می تواند در حکم یک داروی بسیار مفید تلقی بشود. سبزیجاتی مثل جعفری و شوید که طبع هایی گرم و خشک دارند از بهترین مصلح های قارچ شیتاکه شمرده می شوند. بهتر است هنگام تهیه خوراک با قارچ شیتاکه از این سبزیجات معطر و خوشمزه در کنار آن به کار برده شود.
نکات دانستنی لازم در مورد مصرف قارچ شیتاکه
یکی از مواردی که به زندگی روزمره ی انسان های شهرنشین وارد شده است استفاده از دستگاه هایی نظیر زود پز، ماکروفر و… است. طب سنتی توصیه می کند برای بهره وری بیشتر از خواص قارچ شیتاکه ی سالم، آن را به صورت آرام و در قابلمه و ظروف معمولی خوراک پزی طبخ نماییم و از پختن آن در ماکروفر بپرهیزیم.
زمانی که خوراک و غذای خوشمزه ی خود را با مشارکت قارچ شیتاکه طبخ نموده اید، توصیه شده است که بعد از آن از مصرف آب سرد پرهیز نمایید. بگذارید تا تمامی مواد و عناصر عالی موجود در قارچ شیتاکه به جان و تن شما بنشیند.
برای بهره مندی بهتر از محصول قارچ شیتاکه، توصیه شده است که قارچ های شیتاکه را همان لحظه ای که می خواهید مصرف کنید از بسته ی خود در آورده و بشویید و مورد استفاده قرار دهید. شستن قارچ ها و قرار دادن آن ها در یخچال و یا در معرض هوا باعث خراب شدن آن ها می شود و اثرات درمانی و خوراکی آن ها را از بین می برد.
براساس توصیه های طب سنتی بهتر است در مصرف همه چیز حتی قارچ شیتاکه حد اعتدال را نگهداریم و در مصرف آن زیاده روی نکنیم.
مصرف قارچ شیتاکه برای کودکان خیلی کوچک و کم سن و سال زیاد توصیه نشده است. پس بهتر است از این قارچ به آن ها نخورانیم.
قارچ شیتاکه یک قارچ خوشمزه ی خوراکی دارویی است که بهترین راهکار برای سود بردن و بهره مندی از خواص بسیار مفید آن، مشاوره با پزشک طب سنتی است که از طبع و شرایط مزاجی ما با خبر است و می تواند برای استفاده ی بهتر از خواص این قارچ توصیه های مناسب تری به ما ارائه بدهد.
طبق نظریه های طب سنتی، بیمارانی که مبتلا به مشکلات روده ای هستند بهتر است از مصرف قارچ شیتاکه پرهیز نمایند و یا تحت نظر پزشک و با مشورت او اقدام به مصرف قارچ شیتاکه نمایند.
بهتر است در خرید بسته های قارچ شیتاکه دقت کنید و بسته های قارچ شیتاکه سالم را از مراکز فروشگاهی و سایت های معتبر خریداری نمایید.